U prepunoj velikoj Sali bjelopoljskog Centra za kulturu, u organizaciji Bošnjačkog kulturnog centra, 26.novembra o.g. održana je promocija knjige prof.Dr Šerba Rastodera “Kad su vakat kaljali insani-Šahovići 1924”. Odlomke iz knjige “na koju se čekalo skoro 100 godina” kazivao je glumac bjelopoljskog pozorišta Izet Mulabegović a medijator promocije prof. Damir Šabanović je islamskim vjernicima ujedno čestitao Novu 1433. Hidžretsku godinu.

Dr Asim Dizdarević je naglasio da se radi o izvanrednom djelu epohalnog karaktera, autora koji je vječiti tragaoc za istinom. Za Bjelopoljce ova knjiga predstavlja kraj agonije i olakšanje zbog saznanja pune istorijske istine. Govoreći o pojmu mržnje sa više raznih aspekata (filozofskog, psihopatološkog, sociološkog…) podvukao je da se očigledno radilo o dobro planiranom državnom zločinu sa motivom etničkog čišćenja, ali i upozorio da se zločin ne poništava zaboravom.

Istoričar mr Tadija Bošković, samostalni savjetnik u bjelopoljskom arhivu, prezentirao je sadržaj knjige prof. Rastodera, navodeći da mu sve ovo liči na “poslijeratne montirane procese”, uz konstataciju da je u tom periodu ubistava bilo “na obje strane” i da su, npr. Kalići vršili brojne zločine. O ubistvu Boška Boškovića postoji više verzija a po njemu je vjerodostojna ona po kojoj je poznati komita Jusuf Mehonjić likvidaciju izvršio pod pritiskom muslimanskih prvaka. Od početka izlaganja vidno usplahiren, prekidan uzvicima negodovanja i zvižducima od strane prisutnih, Tadija Bošković je naveo da raspolaže podacima da je ukupan broj ubijenih u Vraneškoj dolini 87 i da pomenuti “nemio događaj treba svestrano sagledati bez istorijskih kompleksa.”

Veselin Konjević, čiji preci već 400 godina naseljavaju Vranešku dolinu, naveo je da je svima potrebno rasvjetljavanje zločina i da je knjiga prof. Rastodera vrlo vrijedno naučno i ljudsko pregnuće. “Nepravedno bi bilo optuživati potomke zločinaca, kao što su i Vraneški Muslimani nepravedno optuživani za zločine Osmanlija”. Isto tako treba naglasiti da se taj zločin nije desio u Crnoj Gori, već u novoj državi Kraljevini Srba, Hrvata i Slovenaca čiji eksponenti su tih godina činili strašne pogrome i u drugim anektiranim krajevima. Veliki aplauz prisutnih izazvalo je njegovo kazivanje priče o dobrosusjedskim odnosima u tom periodu porodica Bahor i Kljajević.

Božidar Španjević je 1978. godine u Mojkovcu organizovao razgovor generala Danila Jaukovića sa grupom učesnika zločina u Šahovićima, a što je tada dokumentovano i prvi put se objavljuje u knjizi prof. Rastodera. Nakon detaljnog kazivanja o zločinu u kom je, kako priznaju “na pravdi Boga ubijeno oko 300 nevinih Turaka”, pošto je prekinuto snimanje general Jauković je rekao da “nikada rđa nije pala na crnogorsko oružje do tada” na šta su prisutni sagovornici samo postiđeno pognuli glave. Božidar Španjević zatim naglašava da mora dodati da je rđa na crnogorsko oružje pala i u agresiji na Dubrovnik, na Bukovicu, Kaluđerski Laz… i da niko ne može osporiti da se u Vraneškoj dolini desio genocid.
Predstavnik potomaka šahovićkih žrtava Ćazim Suljević, naglasio je da su njegovi preci dotadašnje prezime Mehonjić promijenili bojeći se odmazde zbog svog rođaka Jusufa Mehonjića. Kada je zločin u Šahovićima u pitanju treba imati u vidu odnos vlasti i njenih predstavnika od 1924. godine do danas kao i odnos žrtava, tj. njihovih potomaka koji takođe nose breme odgovornosti. Ćutanje zvaničnih vlasti je negiranje zločina. Zajedničko zločinu u Šahovićima i zločinu u Bosni od 1992. g. jeste namjera da se ubije povijest. Razlika je što je zločin u Šahovićima počinjen u mirnodopskom periodu. Knjiga prof. Rastodera predstavlja podsticaj za dalje istraživanje ovog zločina. Potomci šahovićkih žrtava od crnogorskih vlasti očekuju da se utvrdi odgovornost za učešće u ovom zločinu i da se postavi spomen obilježje o počinjenom genocidu.

 

 

 

gIstoričar Dr Novak Adžić je naveo da se radi o nekažnjenom zločinu genocida, kao i da zločin bez kazne predstavlja negaciju prava. Takođe je naglasio da zločin nije počinjen iz motiva krvne osvete već sa očiglednom namjerom da se istrijebi muslimansko stanovništvo iz tih krajeva! Isto tako, činjenica je da u tom zločinu nije učestvovao niko od pripadnika tzv. Zelenaškog pokreta za samostalnu Crnu Goru. Knjiga prof. Rastodera predstavlja prvijenac u istorijskoj nauci, sa ciljem demistifikacije zločina u Šahovićima, gdje je autor pokazao dokazanu naučnu hrabrost.
Prof. Rastoder je na kraju naveo da se istorija ponavlja, tj. da i ovu njegovu 21. knjigu prate “prepadnuti promotori i prepadnuta publika” kao u vrijeme kada je promovisana knjiga “Skrivana strana istorije”. Ova knjiga je podsjećanje na bolnu traumu bjelopoljskih Bošnjaka čiji strah je neobjašnjiv. Ona ne poziva na osvetu i mržnju već na učenje. Takođe je pozvao Bjelopoljce da ulicu koja se nekada zvala Dervovski sokak, nazovu imenom Huzeir-age Dervovića koji je jedna od najzaslužnijih ličnosti što Bijelo Polje nije doživjelo sudbinu Šahovića!
U povodu promocije pomenute knjige, NVO “Broj 19” postavila je izložbu fotografija iz tog perioda , u sklopu koje je izložen jedini preostali nišan sa Dervovskog mezarja, rađen u mermeru prelijepom kaligrafijom, kao i spomen-ploča posvećena rahm. Huzeir-agi Dervoviću.

 

 

Izdavačka kuća “Almanah” je osim pomenute knjige, prisutnim posjetiocima ponudila i brojna druga izdanja iz svoje bogate djelatnosti.

26.11.2011.g./ 1.Muharrem 1433.h.