TIKA/ Tursla državna organizacija za međunarodnu saradnju i razvoj u Crnoj Gori – NVO “Broj 19” Crna gora

Koordinator Turske državne organizacije za međunarodnu saradnju i razvoj-TIKA u Crnoj Gori,Dr Birol Ćetin,  zajedno sa svojim pomoćnikom  g-dinom Ismail Gurlekom i saradnicima Krlić Merdanom i Dizdarević Suadom, razgovarao je16.02.2012.g.  sa predstavnikom NVO “Broj 19”, Kurgaš Mirsadom , koji je tom prilikom upoznao prisutne o dosadašnjim aktivnostima kao i budućim planovima ove organizacije. Posebno je apostrofirana činjenica da NVO “Broj 19” nije ograničena nikakvom nacionalnom pripadnošću, ali da potencira vrijednosti osmanlijske kulturno-istorijske zaostavštine!

Činjenica je da narodi koji pripadaju islamskom vjerskom korpusu, ma kako se nacionalno izjašnjavali svoju kulturu i običaje uglavnom baštine iz tog perioda.  Kao i religiju koja je na ove prostore došla sa Osmanlijama. Nažalost, ova kulturno-istorijska baština kao i nekada brojna i bogata vakufska imovina, tokom proteklog vijeka je najvećim dijelom uništena i uzurpirana, a odnos prema onome što je preživjelo je neadekvatan usljed nebrige pojedinaca i društva. Tu naročito treba imati u vidu katastrofalan odnos rukovodstva Islamske zajednice Crne Gore, koja je pravni vlasnik vakufskih dobara.( U prilog tome prezentiran je jedan broj dokumenata koji je prikupila ova NVO.) Naglašena je potreba zajedničkog angažovanja na povezivanju davno pokidanih veza između porodica u Turskoj i onih koje su ostale u Crnoj Gori.

Takođe je činjenica da je neopravdano u proteklom periodu zapostavljena realnost da u Crnoj Gori postoji prilično veliki broj porodica koje su svjesne svog turskog porijekla, ali sa veoma oskudnim podacima koji se uglavnom zasnivaju na usmenoj predaji. S tim u vezi, treba uputiti javni poziv putem medija svima koji su turskog porijekla kako bi se sačinio odgovarajući registar, kao i pozvati na prezentaciju raspoložive dokumentacije (fotografije, tapije …) i starih predmeta (lični predmeti, nošnja, nakit, oružje…) što bi predstavljalo uvod u stvaranje svojevrsne muzejske postavke. Ovo ima opravdanje zbog činjenice da je Osmanlijski period na prostoru Balkana, bez izuzetka veoma slabo istražen a u Muzejima se nalazi veoma mali broj eksponata iz tog doba! Takođe je potencirano hitno otvaranje kulturnih centara (predloženo je da se u starobarskoj tvrđavi restaurira,uz saglasnost lokalne samouprave, objekat koji bi se koristio u tu svrhu) sa ciljem popularizacije turske kulture.

Osim do sada organizovanih izložbi, planirano je i organizovanje škole kaligrafije i restauracije , a trenutno NVO “Broj 19” radi na sakupljanju građe o starim česmama u barskom kraju. Nakon toga planira se  skupljanje podataka o starim grobljima i nišanima kao veoma značajnim spomenicima islamske epigrafike. Jedna od planiranih aktivnosti je rad na formiranju mape na kojoj bi bili ucrtani stari turski putevi koji su od Bara vodili ka Viru (Virpazar),Krajini, Skadru… a na koje smo konstantno nailazili tokom rada na starim česmama.

Domaćini iz TIKA-e su takođe upoznati sa idejom da se na trgu u Novom Baru postavi sebilj koji bi bio reprezentativan primjer orijentalne kulture na ovim prostorima  kao i znak suživota triju vjera. Veoma bi bilo značajno i osnivanje radio-stanice kao i štampanog medija, koji bi sigurno stekli veliku popularnost kod  onih koji se interesuju za svoju kulturno-istorijsku baštinu. Isto tako, predloženo je i adekvatno obilježavanje 100 godina od odlaska osmanlijske vlasti sa ovih prostora. Javnost treba upoznati sa činjenicom da se o tom periodu kroz školske udžbenike u Crnoj Gori predstavlja lažna slika, koja Turke, najblaže rečeno,  predstavlja isključivo u negativnom kontekstu. Treba konačno reći da su zapravo Turci narod koji je tokom pršlog vijeka na ovim prostorima doživio najveći genocid i asimilaciju!